Istotne cechy
Istotne cechy Parafialnej Szkoły Modlitwy
Modlitwa jest z jednej strony czymś tak prostym jak rozmowa dziecka z Ojcem, a z drugiej strony tak trudną sztuką, że tylko za cenę wielkiego wysiłku można wypłynąć na głębię życia modlitewnego.
Również wychowanie do modlitwy we wspólnocie wierzących jest czymś tak naturalnym jak uczenie się mówienia i sposobu zachowania. Człowiek widzi ludzi, którzy się modlą, zapamiętuje modlitwy, które odmawiają, słucha pouczeń, które są przekazywane i w ten sposób poznaje jedną z najważniejszych umiejętności chrześcijanina, rozmowę z samym Bogiem. Coraz częściej okazuje się jednak, że taka ogólna formacja nie wystarcza. Tematowi modlitwy trzeba poświęcić więcej uwagi i więcej czasu. Właściwą formą działania może się okazać systematyczna, przemyślana i dostosowana do możliwości wiernych szkoła modlitwy.
Szerokie grono uczestników
W wielu wspólnotach istnieją grupy modlitewne, które spotykają się regularnie, by się modlić i równocześnie pogłębiać swoją modlitwę. Bierze w nich jednak udział tylko niewielka część członków wspólnoty parafialnej.
Przedstawiona tu propozycja dotyczy uczestników niedzielnej Eucharystii. Jest to grono szerokie i bardzo zróżnicowane, także co do stopnia zaangażowania w życie modlitewne. Są w nim osoby bardzo rozmodlone, a także takie, które modlą się mało lub prawie wcale. Zwracamy się do jednych i drugich. Każdy zostaje zaproszony do postawienia sobie pytań dotyczących modlitwy, do refleksji nad słowami Jezusa o modlitwie, a także do większej troski o rozwój duchowy.
Główne spotkania w ramach szkoły modlitwy odbywają się zazwyczaj w pierwsze niedziele miesiąca. W czasie Mszy Świętej głoszona jest krótka homilia, w modlitwie powszechnej kierowana jest do Boga prośba o łaskę modlitwy, a podczas adoracji po Mszy Świętej wszyscy trwają przez chwilę w ciszy na osobistej rozmowie z Jezusem.
Z tymi głównymi wydarzeniami modlitewnymi, mającymi miejsce raz w miesiącu, można połączyć inne działania, skierowane do poszczególnych grup wiernych, do dzieci, młodzieży i dorosłych, a także do chorych i do tych, którzy przestali się modlić. Temat wspólny, podjęty z wszystkimi w pierwszą niedzielę miesiąca, może mieć swoje uzupełnienia podczas spotkań w małych grupach.
Systematyczność spotkań i program
Istotną cechą każdej szkoły jest systematyczność. Uczniowie doświadczają pewnego rytmu, który sprzyja rozwojowi. Stopniowo poznają wskazane tematy, powracają do nich przy kolejnych spotkaniach, opanowują coraz lepiej umiejętności, które są celem ich wysiłków, otrzymują pomoc w ich osobistej pracy nad sobą.
W Parafialnej Szkole Modlitwy na każdy rok formacji wyznaczony jest temat główny rozłożony na dwanaście szczegółowych zagadnień. W pierwszym roku są to słowa Jezusa o modlitwie wypowiedziane w kazaniu na Górze. Zawierają one wiele wskazań przeznaczonych dla wszystkich, którzy chcą się modlić. Nazywamy więc tę wypowiedź Mistrza z Nazaretu „Wielką lekcją na temat modlitwy”. Chcemy ją rozważyć bez pośpiechu, zatrzymując się przy każdym słowie, jakie kieruje do nas Jezus i w pewien sposób sprawdzając, czy udaje nam się te słowa wprowadzać w czyn.
Taką możliwość daje powracanie do głównego tematu co miesiąc. Najczęściej jest to pierwsza niedziela miesiąca. Jeśli z powodów duszpasterskich w niektóre pierwsze niedziele miesiąca nie może zostać podjęty wyznaczony temat, nic nie stoi na przeszkodzie, aby podjąć go miesiąc później przedłużając formację roczną o kolejne miesiące.
Po zakończeniu cyklu dwunastu spotkań, czyli pierwszego roku Szkoły Modlitwy, parafianom proponowany jest dzień skupienia, przeżywany na miejscu, aby mogło w nim uczestniczyć jak najwięcej chętnych. Jest on okazją do przypomnienia głównych myśli, podsumowania rocznej pracy, spojrzenia na owoce podejmowanych wysiłków. Wspólna modlitwa i refleksja, a także rozmowa i dzielenie się doświadczeniami, jest umocnieniem uczestników dnia skupienia w ich pracy nad sobą. Jest to również okazja, aby zaproponować nowym osobom włączenie się do zespołu przygotowującego miesięczne spotkania i prowadzącego modlitwy na każdej Mszy Świętej w jedną z niedziel miesiąca.
Szczególne znaczenie ciszy
W kolejne pierwsze niedziele głoszone są krótkie nauki o modlitwie. Zawierają one wyjaśnienia, zachęty i wskazania. Można jednak powiedzieć, że najważniejszą częścią miesięcznych spotkań są chwile osobistej rozmowy uczestników szkoły modlitwy z Jezusem obecnym w Najświętszym Sakramencie. Rozmowa ta odbywa się w ciszy. Każdy obecny na modlitwie zostaje sam na sam z Jezusem.
Usłyszane słowo wskazuje na Jezusa, zachęca do zwrócenia się do Niego, podpowiada pewne tematy rozmowy, mobilizuje do pełniejszego zaangażowania. Pouczenie jest pomocą i trzeba z niej skorzystać, ale najważniejsze jest to, co się dzieje między człowiekiem a Jezusem w osobistej modlitwie przeżywanej w ciszy.
Proponowane są chwile ciszy trwające 2-3 minuty. Nie jest to dużo, ale w tak wielkim i zróżnicowanym gronie, jakim są uczestnicy niedzielnej Eucharystii, trudno o przedłużanie chwil indywidualnego trwania przed Panem. Wydaje się, że kilka minut ciszy spełni swoją rolę, jeśli są one poprzedzone odpowiednim przygotowaniem. Problemem większym niż przedłużanie milczenia jest jego skracanie. Jest to pokusa dość powszechna. Nie można jednak iść w tym kierunku. Ograniczanie czasu modlitwy indywidualnej do kilkunastu sekund byłoby pozbawieniem Szkoły Modlitwy samego serca. Trzeba więc bardzo pilnować czasu ciszy. Stopniowo można nieco przedłużać te chwili modlitwy indywidualnej, ale mając zawsze na uwadze to, iż czas wspólnej dla wszystkich modlitwy, następującej po celebracji Eucharystii, powinien się mieścić w określonych granicach. Chętni mogą pozostać na modlitwie dłużej po zakończeniu wspólnej adoracji.
Przebywanie w ciszy sam na sam z Jezusem ma wielkie znaczenie również dla indywidualnej modlitwy przeżywanej w domu, w kościele lub w innych miejscach. Świadomość obecności Boga i zwrócenie ku Niemu serca, to istotne elementy każdej dobrej modlitwy. Tej umiejętności stale się uczymy, przypominając sobie, że Bóg jest przy nas, mobilizując się do większego skupienia, korygując błędy i usuwając braki. Systematyczne spotkania w szkole modlitwy mogą być bardzo pomocne w rozwoju życia modlitewnego członków wspólnoty.
Prowadzący Szkołę Modlitwy
Prowadzenie wiernych na głębię życia modlitewnego jest jednym z głównych zadań kapłanów. Nie są oni jednak sami w trosce o rozwój życia modlitewnego w parafii. W każdej wspólnocie są ludzie, których Bóg obdarzył szczególnym charyzmatem modlitwy. Otrzymali ten dar nie tylko dla siebie, lecz także dla innych. Oni z radością trwają na modlitwie i pilnują czasu, który jest na to przeznaczony. Modlą się także za swoich braci i siostry, powierzając Bogu wszystkie ich sprawy. Wielu z nich regularnie uczestniczy w nabożeństwach parafialnych, współtworzy modlitewne spotkania dla grup i w nich uczestniczy. Do najbardziej licznych wspólnot o takim charakterze należy Żywy Różaniec. Zelatorzy poszczególnych róż są ważnymi współpracownikami duszpasterzy w zakresie modlitwy.
Jeśli duszpasterze zdecydują się podjąć proponowaną tu formę Parafialnej Szkoły Modlitwy, powinni w to działanie zaangażować istniejące w parafii wspólnoty modlitewne. Ich pierwszym zadaniem jest wypraszanie łaski modlitwy dla wszystkich członków wspólnoty parafialnej. To modlitewne wsparcie jest jednym z warunków owocności całej Szkoły Modlitwy. Modlitwa jest bowiem łaską, o którą trzeba prosić, a czynią to ci, którzy sami się modlą i rozumieją, jak wielkim darem dla człowieka jest możliwość pełnych miłości spotkań z Bogiem, Stwórcą i Ojcem.
Z grona „ludzi modlitwy” może wyłonić się grupa bliższych współpracowników duszpasterzy w prowadzeniu Parafialnej Szkoły Modlitwy. Oni, pod kierunkiem duszpasterza lub wyznaczonego przez niego animatora, przygotowują kolejne spotkania w pierwsze niedziele miesiąca. Przygotowanie obejmuje dwa aspekty. Zespół spotyka się najpierw po to, aby się wspólnie modlić o łaskę owocnej posługi, o dotarcie do serc uczestników Eucharystii ze słowami Jezusa o modlitwie, o siły do wprowadzania wskazań Chrystusa w codzienne życie. Drugim zadaniem zespołu jest przygotowanie osób do odczytania wezwań modlitwy powszechnej oraz modlitw przeznaczonych na czas adoracji Najświętszego Sakramentu po Mszy Świętej. Należy położyć duży nacisk na odpowiednie przygotowanie czytania. Animator wyznacza te osoby, które dobrze czytają. W modlitwie powszechnej należy uwzględnić wezwania intencji danej Mszy Świętej.
Członkowie zespołu współpracującego z duszpasterzami w prowadzeniu Szkoły Modlitwy, nazywani w dalszej części podręcznika parafialną diakonią modlitwy, mogą podejmować także inne działania, np.: podejmowanie tematów modlitwy w gazetce parafialnej, jeśli taka jest wydawana, wykorzystywanie afiszy i karteczek, przypominających poszczególne tematy Szkoły Modlitwy (są one opisane poniżej)
W miarę rozwoju Szkoły Modlitwy można pomyśleć o osobnych działaniach skierowanych do poszczególnych grup wiernych, np. dzieci, młodzieży, małżonków, osób starszych, a także grup parafialnych jak Żywy Różaniec, grupy młodzieżowe, lektorzy. Z tych grup mogą być wyłonione małe zespoły przygotowujące modlitwy na wyznaczone Msze Święte. Jest to dla nich jedna z form posługiwania w liturgii. Odczytywanie wezwań modlitwy powszechnej należy bowiem do najpiękniejszych form spełniania funkcji liturgicznych.
Pomoce duszpasterskie
Ogólną koncepcję Szkołę Modlitwy oraz podstawowe teksty do jej przeżywania zawiera niniejszy podręcznik. Zainteresowani znajdą w nim pomoce do przeżycia pierwszych dwunastu spotkań oraz dnia skupienia, który jest podsumowaniem rocznej pracy.
Oprócz zamieszczonych tu tekstów do dyspozycji duszpasterzy są również inne opracowania.
Logo, które może być zamieszczane na publikacjach związanych ze Szkołą Modlitwy. Ukazuje dłonie Chrystusa, przebite gwoźdźmi oraz dłonie modlącego się człowieka, skierowane w tym samym kierunku. Promienie wychodzące z dłoni Chrystusa przypominają, że od Niego pochodzi dar modlitwy, On jest jej nauczycielem i On daje siły człowiekowi pragnącemu rozmawiać z Bogiem.
Synteza zawierająca skrót wszystkich dwunastu spotkań, mieszcząca się na jednej kartce, aby można ją było, po zakończeniu rocznych spotkań wręczyć wszystkim zainteresowanym.
Strona internetowa, zawierająca teksty, znajdujące się w niniejszym podręczniku. Ułatwia to ich wydrukowanie i ewentualną adaptację zarówno kapłanom jak i członkom zespołu współpracującego w prowadzeniu Szkołę Modlitwy.